Ngày nay, với sự tham gia của Đoàn thám hiểm Hang động Hoàng gia Anh phối hợp với trường Đại học Khoa học Tự nhiên - Đại học Quốc gia Hà Nội đã khám phá nhiều hang động mới với những giá trị nổi bật đặc trưng của hệ thống hang động vùng Phong Nha - Kẻ Bàng.

Hệ thống hang động Phong Nha - Kẻ Bàng có tuổi cổ nhất Đông Nam Á mà sự hình thành liên quan đến các đứt gãy kiến tạo trong kỷ Đệ Tam (35 triệu năm) đồng thời với pha tách giãn hình thành Biển Đông. Hệ thống hang động ở đây được phát triển trên một khối đá vôi lớn nhất Đông Nam Á, có tuổi rất cổ từ kỷ Devon muộn (377 triệu năm) đến kỷ Permi (250 triệu năm). Bao quanh khối đá vôi phát triển các địa hình phi Carbonat là điều kiện thu nước tốt cho khối đá vôi hình thành hang động đồng thời tăng tính đa dạng sinh học trong khu vực. Với 2 hệ thống hang chính gồm các hang lớn nhỏ khác nhau: Hệ thống hang Phong Nha với tổng chiều dài 5.076m; Hệ thống hang Vòm với tổng chiều dài 36.063m, hầu hết còn mang tính nguyên sơ chưa chịu sự tác động của con người điều này đã làm tăng thêm giá trị ngoại hạng của Di sản. Hiện nay, động Phong Nha và động Tiên Sơn ở phía Đông Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng luôn mở cửa đón du khách gần xa đến khám phá vẻ đẹp huyền diệu và những giá trị còn tiềm ẩn ở đây.

ĐỊA CHẤT - TÍNH ĐA DẠNG VÀ LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN

Tại cuộc họp thường niên lần thứ 27 của Uỷ ban Di sản thế giới, ngày 5 tháng 7 năm 2003, Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng vinh dự được UNESCO công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới với tiêu chí “Là mẫu hình nổi bật thể hiện các thời kỳ phát triển chính của lịch sử Trái đất, chứa đựng bằng chứng sự sống và các tiến trình địa chất đang diễn ra có ý nghĩa trong quá trình hình thành đặc điểm về địa hình và địa mạo học”. Lịch sử phát triển địa chất vùng Phong Nha diễn ra rất phức tạp thể hiện tính đa dạng và lịch sử phát triển lâu dài của vỏ Trái đất, trải qua 5 chu kỳ kiến tạo lớn tạo nên một bình đồ địa chất rất đa dạng có mặt các thành tạo từ kỷ Cambri đến Đệ Tứ điều này được minh chứng qua các phức hệ hoá thạch cổ sinh phong phú và đa dạng cả về loài, giống vừa đại diện cho các tuổi địa tầng khác nhau và các môi trường đa dạng khác nhau: < I>1) Giai đoạn Ordovic muộn - Silur (463.9 - 430 triệu năm):Vỏ Trái đất bị phá vỡ, sụt lún thành tạo đá lục nguyên của hệ tầng Long Đại (O3-S1 lđ), chứa các hoá thạch Graptolithina tuổi O3-S1 (Demirastrites convolutus, Monograptus halli v.v..). 2) Giai đoạn từ Devon (386-362,5 triệu năm): Lần thứ hai vỏ Trái Đất bị sụt võng, biển mở rộng, chứa các tập hợp hoá thạch đặc trưng tương ứng theo hướng biển tiến. Tương ứng với các hệ tầng Rào Chan (D1 rc), Bản Giàng (D1-D2e bg), Mục Bãi (D2g mb), Động Thờ (D2g-D3fr đt), Cát Đằng (D3 cđ) và Phong Nha (D3-C1 pn).< I>3) Giai đoạn Carbon - Permi (362,5 - 245 triệu năm): Giai đoạn tạo đá vôi dạng khối (platform) tuổi Carbon - Permi. Vỏ Trái đất vùng Phong Nha - Kẻ Bàng bị phá vỡ lần thứ 3, tạo bồn trũng nông, dạng đẳng thước (biển nội lục), chứa các hoá thạch có tuổi từ Carbon hạ (Crinoidea, Foraminifera, Tetracoralla) đến Carbon trung (Foraminifera) cuối cùng là Permi (Foraminifera, Tetracoralla). Đặc trưng là hệ tầng La Khê (C1 lk), hệ tầng Bắc Sơn (C-P bs), hệ tầng Khe Giữa (P2 kg). < I>4) Giai đoạn tạo núi Mezozoi (Trias, Jura, Kreta): Khối đá vôi Phong Nha - Kẻ Bàng nâng lên khỏi mặt biển, quá trình Karst, phong hoá và bóc mòn xảy ra. Tiêu biểu là hệ tầng Mụ Giạ (K mg) chứa các hoá thạch Chân rìu.< I>5) Giai đoạn Kainozoi: Giai đoạn tạo núi và hình thành hệ thống hang động cổ Karst Phong Nha - Kẻ Bàng. Tiêu biểu là hệ tầng Đồng Hới (N1 đh).
Với một bề dày phát triển lịch sử, Địa chất khu vực Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng đã để lại cho chúng ta một kho tàng giá trị lịch sử vô giá. Mổi một chúng ta cần phải có trách nhiệm bảo vệ, gìn giữ và phát huy những giá trị quý báu này.

ĐỊA HÌNH, ĐỊA MẠO

Các quá trình địa chất nội - ngoại sinh phức tạp đã và đang diễn ra từ Trias đến nay, là nguyên nhân tạo nên sự đa dạng về địa hình và địa mạo khu vực, trải qua 6 chu kỳ nâng kiến tạo và các chu kỳ giản băng đã để lại 5 bậc địa hình và các mức độ cao khác nhau của hang.

- Bậc địa hình 1600-1400m là di tích của bề mặt san bằng cao nhất và cổ nhất, phát triển trên các trầm tích lục nguyên màu đỏ tuổi Kreta thuộc hệ tầng Mụ Giạ (K mg). - Bậc địa hình 1000-800m (phía Tây), 700 - 600m (phía Đông), là dấu hiệu san bằng chu kỳ nâng thứ hai trong Kainozoi, có tuổi Miocen (từ 23 triệu năm đến 5 triệu năm).

- Bậc 600-400m và 300-200m, là sản phẩm san bằng của pha kiến tạo nâng trong Pliocen (từ 5 đến 1,75 triệu năm).

- Các bề mặt san bằng từ 100m trở xuống ở Việt nam nói chung và vùng Phong Nha-Kẻ Bàng nói riêng đều được xếp vào tuổi Đệ Tứ (từ 1,75 triệu năm trở lại đây).
Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng có hai kiểu địa hình tiêu biểu: kiểu địa hình Karst và địa hình phi Karst.

Địa hình phi karst chiếm diện tích nhỏ, đặc trưng bởi các dãy núi trung bình, núi thấp dạng vòm - khối tảng trên các đá xâm nhập granitoid; dãy núi trung bình bóc mòn và dãy núi thấp khối tảng - bóc mòn trên các đá trầm tích lục nguyên.

Địa hình karst chiếm diện tích lớn, đặc trưng cho karst cổ nhiệt đới được hình thành chủ yếu trong Kainozoi với hai kiểu địa hình chính: Địa hình đá vôi đỉnh dạng nón kiểu hoang mạc, đặc trưng cho đá vôi Carbon – Permi dạng platform và địa hình đá vôi thấp dạng núi sót, sườn vách dốc đứng và giữa chúng là các thung lũng sông suối rộng, kiểu địa hình này phát triển ở rìa các khối đá vôi dọc sông Son, sông Chày. Đây là khối đá vôi có thành phần tương đối đồng nhất, không phân lớp, có độ dày trên 1000m. Quá trình hình thành karst ở đây đã để lại những bằng chứng riêng biệt và đặc trưng như “sông ngầm”, “động khô”, “động nước”, “động treo”…có quan hệ với các giai đoạn tạo núi và các pha đứt gãy kiến tạo.

Với những dấu ấn trong quá trình phát triển đã để lại cho Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng sự đa dạng và đặc trưng về địa hình, địa mạo là tiền đề cho hệ động thực vật phát triển đa dạng và phong phú.

Khám phá Phong Nha Nha Kẻ Bàng là một những điểm du lịch Xanh hấp dẫn hiện nay tại Việt Nam. Quý khách có thể liên hệ, Du Lịch Xanh Quảng Bình - 052.3836333 - 0903295730 - Email: quangbinh@dulichxanh.com.vn