• 28/11/2013 09:19:29 | 995 lượt xem

Phát hiện loài gặm nhấm “hóa thạch sống” tại Phong Nha – Kẻ Bàng

Trong quá trình điều tra đa dạng sinh học thú nhỏ tại Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng, các nhà khoa học đã phát hiện các mẫu vật của loài thú lạ được cho là loài Chuột đá Lào (Laonastes aenigmamus) thuộc giống Laonestes họ Diatomyidae. Trong các tài liệu hiện nay, Laonastes aenigmamus  thường được gọi  là "kha-nyou"  theo  tên  địa  phương  ở  Lào  hay tên tiếng Anh là Laotian Rock  Rat (Chuột  đá Lào). Loài thú mới phát hiện ở Phong Nha - Kẻ Bàng được xác định là cùng loài Laonastes aenigmamus. Loài này có tên tiếng Rục là "knê-củng", tuy nhiên,  tên này khó gọi hơn nữa đây là một  loài gặm nhấm đặc hữu cho dãy Trường Sơn nên các nhà khoa học đề nghị danh pháp tiếng Việt cho loài này là "Chuột Trường Sơn", tiếng Anh là 'Annamite Rat'. Về  tên khoa học,  trong khi chờ kết quả phân tích di truyền phân tử của các mẫu này, các nhà khoa học đề nghị vẫn sử  dụng  tên Laonastes aenigmamus.

      Loài này được Jenkins và các cộng sự phát hiện và mô tả lần đầu tiên năm 2005 tại Khu bảo  tồn Đa dạng sinh học Quốc gia Hin Nậm Nô, tỉnh Khăm Muộn, nước CHDCND Lào và đặt tên là chuột đá lào Laonastes aenigmamus. Năm 2006, Dawson và các cộng sự đã so sánh các đặc điểm hình thái của Chuột đá lào với với các mẫu hóa thạch của họ thú cổ Diatomydae và khẳng định Chuột đá lào là loài sống sót duy nhất của họ thú cổ Diatomydae đã bị xem là tuyệt chủng từ kỷ Miocence, cách đây khoảng 11 triệu năm. Loài này  đã được đưa vào Danh lục Đỏ của IUCN (2011) ở mức EN (nguy cấp) để bảo tồn.

       Chuột Trường Sơn  thường bị người dân dân địa phương ở bản Ón xã Thượng Hóa, huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình bẫy bắt vào ban đêm ở các khu vực chân núi đá vôi có nhiều tảng đá lớn và cả trong một số hang núi trên sườn dốc cao. Loài này cũng thường  bị bẫy bắt cả ở những khu rừng nguyên sinh và những khu rừng gần bản làng đã bị tác động không quá mạnh. Chuột Trường Sơn hoạt động về đêm và thức ăn chủ yếu là thực vật. Qua nghiên cứu mẫu vật, chất chứa dạ dày của loài này chủ yếu là các mảnh vụn thực vật và một ít mảnh vụn côn trùng. Các đặc điểm hình thái răng hàm, kích thước dạ dày, ruột thừa và ruột tịt lớn cũng chứng tỏ đây là loài thú ăn thực vật. Người dân địa phương cho biết, thú cái của loài này thường chỉ mang một thai duy nhất.

       Việc phát hiện loài "Chuột  đá  lào" hay "Chuột trường sơn" ở VQG Phong Nha  - Kẻ Bàng, đại diện sống duy nhất của  họ  thú cổ  Diatomyidae có ý  nghĩa  rất  lớn là một trong các  ghi  nhận  quan  trọng  về đa  dạng  sinh  học của VQG và cho thế giới. Ghi nhận khẳng định nhóm  động  vật  này  không  chỉ  sinh  sống  giới hạn ở Lào mà còn cả ở Việt Nam và góp phần  khẳng  định  giá  trị đa  dạng  sinh  học  độc đáo  của  Vùng  sinh  thái  toàn cầu dãy Trường Sơn đồng thời  mở thêm cơ hội bảo tồn một đại diện sống duy nhất của một họ thú cổ (Diatomyidae) đã  bị tuyệt  chủng cách đây 11triệu năm.
anh chuột đa phong nha.bmp

Chuột Trường Sơn (Laonastes aenigmamus)

(Nguyễn Xuân Nghĩa, Viện Sinh thái và tài nguyên sinh vật)

BACK TO TOP