Nằm cách Thành phố Đồng Hới khoảng 60km về phía Tây Bắc, ẩn mình trong phân khu rừng phục hồi sinh thái, thuộc vùng lõi núi đá vôi của Di sản thiên nhiên thế giới Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng, động Thiên Đường được đoàn thám hiểm hang động Hiệp hội Hang động Hoàng gia Anh khám phá từ năm 2005 sau hàng triệu năm ngủ yên.

Theo mô tả của các nhà thám hiểm, động Thiên Đường nằm ở độ cao 360 mét so với mực nước biển và chui sâu vào lòng núi. Sauk hi bước qua cửa động có đường kính khoảng 1mét chỉ vừa một người đi, khách thăm quan như lạc vào một thế giới hoàn toàn khác, cả một không gian tráng lệ do thiên nhiên ban tặng hiện ra. Những liên tưởng thú vị về một “Thiên Cung” nơi trần thế, khiến các nhà khảo sát đã nảy sinh ý tưởng đặt tên gọi là động “Thiên Đường”.
Động có chiều rộng dao động từ 30-100 mét, nơi rộng nhất khoảng 150 mét. Chiều cao từ đáy động lên đến trần động khoảng  60-80 mét. Hai bên lối đi là vô vàn các khối thạch nhũ cao, to có nhiều dấu vết của sự sập đổ như thể vừa trải qua một đợt kiến tạo mãnh liệt.

Khối thạch nhũ quần tiên hội tụ. (Ảnh: M.C)

Thạch nhũ ở đây có lẫn thạch anh lấp lánh càng tăng thêm vẻ lung linh, huyền bí của động. Ngoại trừ một số thạch nhũ có hình dáng đơn giản, hầu hết các thạch nhũ khác đều không được đặt tên, chủ yếu để khách thăm quan tự liên tưởng. Đặc biệt ở động có những hình ảnh giống biểu tượng văn hóa các vùng miền. Ở sâu trong động có nhiều thớ đá thoải ra thành những bậc thang mềm mại, uyển chuyển như ruộng bậc thang. Có nhiều cột thạch nhũ hình tháp Chămpa rất đẹp. Hay có cả một bãi với hàng chục ụ thạch nhũ cao từ 3 đến 6 mét nằm ngay trên nền động trông rất giống các vị tiên hội tụ. Có cả những cột nhũ lớn đường kính một đến hai mét không khác gì tượng Phật Bà Quan Âm.

Mỗi khối thạch nhũ đẹp mỗi vẻ, không khối nào giống khối nào, đã tạo nên một thiên đường huyền hoặc. Vào xa hơn, có một sân đá với vô số viên thạch nhũ cỡ như hòn bi xếp ngay ngắn bên nhau và có thể nhặt lên từng viên một, những thạch nhũ viên này chưa được gặp ở bất cứ hang động nào trên thế giới, và nó được bổ sung vào tài liệu của Hiệp hội Hang động thế giới, thêm một dạng thạch nhũ mới được nhắc tên: thạch nhũ rời.

Theo nghiên cứu của các chuyên gia, quần thể thạch nhũ tạo nên các mang đá, cột đá, hoa đá với màu sắc hình thù kỳ diệu trong động Thiên Đường là kết quả của quá trình phân diện, trầm tích diễn ra cách đây khoảng 35-36 triệu năm, tức vào kỷ đại tân sinh. Các nhà khoa học cũng phát hiện một số loài sinh vật nhỏ bé sống trong hang động, điều mà rất hiếm khi gặp trong động. Tháng 2.2012, tại hang động này các nhà khoa học Việt Nam và quốc tế đã phát hiện loài bò cạp mới, có tên khoa học là Vietbocap thienduongensis Lourenco & Pham, 2012 (tên Việt là bò cạp Thiên Đường) hay mới đây đã xuất hiện cây dương xỉ sống mọc lên từ nền đất đá, ngay dưới luồng ánh sáng chiếu rọi của một số loại đèn chiếu sáng trong động. Theo một hướng dẫn viên du lịch, trước đây khi mới đưa động vào khai thác du lịch (tháng 9-2010) hoàn toàn không thấy có bất cứ loài cây xanh nào sống được trong bóng tối dày đặc của động.

Mặc dù đã xác định động dài 31km nhưng theo như các đoàn khảo sát trước đó, họ vẫn chưa thể khám phá tiếp tại khu vực cuối động bởi đoạn nền đất của động bị nứt gãy, nền động không ổn định và còn nhiều hố sụt nguy hiểm.

Ý thức được việc bảo tồn di sản nên chủ đầu tư là Tập đoàn Trường Thịnh đã quyếtđịnh xây dựng một cây cầu gỗ dài gần 1km để khách tham quan thưởng ngoạn di sản chứ ko chạm tay vào thạch nhũ tránh xâm phạm di sản. Hiện nay cây cầu gỗ bắc trong động Thiên Đường cũng được xác lập kỷ lục là cây cầu gỗ dài nhất cho một số cây cầu được bắc trong hang động Việt Nam.

Ông Võ Minh Hoài, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Trường Thịnh cho biết, đến nay mới đưa vào khai thác được 1km nhưng trong tương lai, chúng tôi sẽ tiếp tục khai thác sâu vào bên trong để phục vụ du khách khám phá sự kỳ bí, đa dạng và phong phú của hang động. Với tư cách và trách nhiệm của một nhà đầu tư dự án, Tập đoàn Trường Thịnh luôn tuân thủ Công ước Quốc tế về bảo vệ di sản Văn hoá và Thiên nhiên Thế giới của UNESCO, tuân thủ các quy định của Nhà nước trong suốt quá trình tổ chức kinh doanh và khai thác ở động Thiên Đường và các nơi khác.